İş Kazalarının Önlenmesinde Eğitim Yöntemlerinin Kullanım Yeterliliğinin Belirlenmesi

Abstract

Sanayi Devrimi ile birlikte üretim biçiminin niteliği ve toplumların iktisadi yapısı, Batı Avrupa’dan başlayan hareketle tüm dünyada değişmiş ve 2000’li yıllarda küreselleşen bir yapı haline gelmiştir. Ortaçağ toplumunun iktisadi ilişkilerinin alt yapısını, küçük ticari ilişkiler oluştururken, küresel ekonominin iktisadi ilişkileri makineler ve insan gücü ile yoğrulmuş kitle üretimi haline gelmiştir. Devletlerin “sosyal” kimliklerinin farklılaşması ile üretimin önemli bir parçası olan işçilerin sağlığı ve güvenliğinin korunması ise önemli bir gereklilik ve zorunluluk haline gelmiştir. Dolayısı ile İşçinin sağlığının ve güvenliğinin sağlanması devletin sosyal politikaları ile doğrudan ilişkilidir. Küreselleşen ekonomi ile bu gereklilik “İş Sağlığı ve Güvenliği” kanun ve düzenlemelerine evrensel nitelik kazandırmıştır. İşçi sağlının ve güvenliğinin korunması için devletin yanı sıra, işverene, denetçilere, eğitimcilere ve işçilere de önemli sorumluluklar ve görevler düşmektedir. Devletin kurumları tarafından belirlenmiş kanun ve yönetmeliklerin, işverenler tarafından eksiksiz bir biçimde uygulanması, bu bağlamda gerekli eğitimlerin işçilere verilmesi ve işçilerin gerekli gayreti göstermesi hayati öneme sahiptir. Gerekli eğitimler, ülkemizde İş Sağlığı ve Güvenliği sertifikasına sahip uzmanlar tarafından verilmektedir. Denetlemeler de yine aynı uzmanlar tarafından gerçekleştirilmekte, eksiklik ve hatalardan işveren ile ortak bir biçimde sorumlu olmaktadırlar. Dolayısı ile eğitimin etkin bir şekilde verilmesinde sorumluluk uzman ve işveren arasında paylaşılmaktadır. Eğitimin etkinliği ile iş kazalarının gerçekleşmesi arasındaki ters orantı dikkate alındığında, eğitimlerin etkinliği uzman ve işverenlerin risklerini minimize etmelerindeki en önemli araçtır. Bu nedenden dolayı verilecek eğitimlerin kalitesini ve yeterliliğini arttırabilmek, eğitim veren uzmanların yetişkin eğitim yöntemlerini aktif bir şekilde kullanabilmesi ile gerçekleşebilecektir. XV Eğitimin etkinliğinin işveren, uzmanlar ve işçiler açısından önemi dikkate alındığında, “etkili bir iş sağlığı güvenliği eğitimi nasıl verilmelidir?” sorusu oldukça önemli hale gelmektedir. Bu çalışmanın temel amacı, bu soruya cevap bulmaktır. Bu bağlamda, genel olarak kullanılan eğitim yöntemleri ile İş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin başarısı arasındaki ilişki incelenmektedir. Çalışma, bir üretim işletmesindeki işçilere, belirlenen öğretim yöntemleri ile verilen sağlık güvenlik işareti eğitimlerin, işçiler tarafından ne kadar öğrenildiğini ölçmeyi amaçlamaktadır. Bu amaç ile katılımcılara, konu ile ilgili bilgilerini ölçmek amacı ile ön test ve sonrasındaki öğrenme durumlarını tespit etmek için ise son test yapılmıştır. Bu testler ile objektif olarak, işçilerin öğrenme düzeyleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Aynı zamanda katılımcılara anket uygulanmış, anket ile işçilere verilen eğitim yöntemlerine, kullanılan materyallerin etkinliğine ve yeterliliğine, genel olarak İSG’ye bakış açılarına ilişkin görüşlerini anlamak ve bu görüşler ile demografik özellikleri arasındaki ilişkiyi tespit etmek amaçlanmıştır. Araştırmanın evrenini, 2017 yılında Tekirdağ ili Çerkezköy ilçesinde yer alan Prettl Endüstri Sistemleri Fabrikası’nda çalışanlar oluşturmaktadır. Fabrikada çalışan işçiler arasından rastgele (random) seçilen 120 çalışan araştırmanın örneklemini oluşturmaktadır. Verilerin çözümlenmesinde SPSS 16,0 paket programı kullanılmıştır. Elde edilen bulgular için tablolar oluşturulmuş, sonuçlar yorumlanmış ve geliştirilen öneriler sunulmuştur.