Türkiye’de Bireysel Sporlarda Çocuk İstismarı: Elit Sporcular Örneği

Abstract

Bu çalışma, çocuk ihmal ve istismarının spor ortamında nasıl inşa edildiğini ve bu inşa sürecini kolaylaştıran etmenlerin neler olduğunu belirlemeyi amaçlamaktadır. Konuya ilişkin derinlemesine bilgi toplamak amacıyla nitel yöntemin veri toplama tekniği olan derinlemesine bireysel görüşmeler kullanılmıştır. Retrospektif bir yöntemle 18 yaşından büyük 36 elit sporcu ile görüşülmüş ve görüşmenin içeriği çocuk yaştaki deneyimler olmuştur. Bunun dışında alanda üç uzman kişiyle konuya ilişkin bilgi ve tecrübelerini aktardıkları bireysel görüşmeler yapılmıştır. Sporcu ve uzman görüşmelerinde spor ortamında yaşanan fiziksel, duygusal, cinsel istismar ve ihmal eylemleri hakkında bilgi alınmıştır. Ayrıca spor ortamında kötü muameleye karşı çözüm olarak sunulan çocuk koruma programları hakkında konuşulmuştur. Görüşmelerden elde edilen veriler, içerik analizi ve betimsel analiz ile kodlanmış, kodlanan veriler iki ana tema etrafında birleştirilmiştir; elit sporcuların istismar deneyimleri ve sporda çocuk istismarıını kolaylaştıran faktörler. İlk tema altında dayak, bir alet ile dövme, yaralı/yorgun halde antrenman, aşırı antrenman, sıklet kaygısı gibi fiziksel istismar; aşağılama, sözel şiddet, performans ile dalga geçme, kariyer ile tehdit, baskı oluşturma, sporcuyu görmezden gelme gibi duygusal istismar; cinsiyetçi şaka, görüşme isteği, rahatsız edici kötü bakış, sokulma, cinsel ilişkiye zorlanma gibi cinsel istismar bulguları incelenmiştir. Yine hijyen ve malzeme problemleri, yetersiz beslenme, sağlık/sakatlıklar konusunda bilgi ve müdahale eksikleri, okul eğitimin aksaması gibi ihmal davranışları aynı tema içinde ele alınmıştır. Çalışmada ikinci tema altında spor alanında kurulan ilişki biçimleri, sosyolojik faktörler, spor mekânların özellikleri, Türkiye’de sporun kurumsal sorunları gibi istismarı kolaylaştırıcı etmenler tartışılmıştır. Sonuç olarak spor kurumu, beden ilişkilerinin ön plana çıkması ile risk taşımakta, başarı, rekabet ve performans gibi özellikleri nedeniyle çocukları istismara açık bir hale getirmektedir.