İstanbul Büyükada Maden Mahallesi Köşklerinde Art Nouveau Üslubunun Kullanımı

Abstract

19. yüzyılda Osmanlı’nın içinde bulunduğu durum, İstanbul başkentinde yaşanan ekonomik, sosyal, kültürel gelişmeler İstanbul’un hemen yanı başında yer alan Adalar’ı da etkilemiştir. 19. yüzyılın sonu 20. yüzyılın başlarında Avrupa’da ortaya çıkan Art Nouveau akımı Avrupa’da yaşanan diğer gelişmelerde olduğu gibi Osmanlı’nın başkenti İstanbul’da da bir değişim ve dönüşümün parçasıdır. 19. yüzyılda batılı ülkelerle değişen politik ve ekonomik ilişkiler ve Tanzimat reformlarıyla birlikte geçmiş yüzyıllardan farklı bir seyir içinde gayrimüslim ve Levanten ağırlıklı yeni bir burjuva sınıfı ortaya çıkmış; yeni bir yaşam biçimi gelişmeye başlamıştır. İstanbul Büyükada’da 19. yüzyıl ve sonrasında inşa edilen yapıların hemen hemen tümü, bu yeni yaşam biçiminin ürünüdür. Tarih boyunca inziva ve sürgün yerleri olarak kullanılagelen İstanbul adaları, 19. yüzyıl son çeyreği itibariyle artık en gözde sayfiye yerleri arasındadır. Dönemin mimari eğilimlerine uygun olarak yapılarda, Neo klasik üsluplar içinde Gotik, Barok ve Ampir üsluplar görülür. Art Nouveau üslubu ise bir yenilik olarak modern mimarlığın habercisidir. Bu bağlamda Büyükada Maden Mahallesi’nde bulunan 20 adet sayfiye konutu üzerinde gerçekleştirilen çalışmada, Art Nouveau üslubunun etkili olduğu konutlar tespit edilerek üslubun mimari kullanımı incelenmiştir. Araştırmada ele alınan yapılar, cephe ölçeğinde analiz edilmiş, arşiv ve kütüphanelerden elde edilen yazılı ve görsel kaynaklar, yerinde mevcut durum incelemesi, fotoğraflama gibi çalışmaların sonucunda değerlendirilmiştir.