Abstract:
Amaç: Değişen yaşam alışkanlıklarımız ve teknolojik gelişmelere dayalı ihtiyaçlar sosyal yaşantımızı da etkilemeye başlamış ve toplumları yeni sağlık sorunlarıyla karşı karşıya getirmiştir. Son yıllarda hareketsiz yaşam ve obezite ülkemizi ve Dünya‘yı tehdit eden unsurlar haline gelmiştir. Bu araştırmanın amacı seçilen örneklem düzeyinde ortaokul çocuklarının, temelde fiziksel aktivite düzeylerinin incelenmesidir. Bu bağlamda, alanyazından yararlanarak ortaokul çocuklarının fiziksel aktivite düzeylerini etkilediği düşünülen sosyoekonomik durum, beden kütle indeksi ve benlik saygıları ilişkileri araştırılmıştır. Yöntem: Araştırmanın yapılabilmesi için İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü‘nden ve Üniversite Etik Kurulu‘ndan gerekli izinler alınmıştır. Bu araştırma, İstanbul ili, Pendik ilçesinde sosyoekonomik verilere (sosyoekonomik durum (SED) anketi, emlak rayiç bedelleri, Milli Eğitim Müdürlüğü verileri vb.) göre üst, orta ve alt sınıf olmak üzere belirlenen üç ortaokuldaki, araştırmaya katılmalarına aileleri tarafından izin verilen ve de kendi isteğiyle de araştırmaya katılabileceğini belirten çocuklarla yürütülmüştür. Katılımcılara Bouchard‘ın Fiziksel Aktivite Düzeyi (FAD) Kaydı Ölçeği, Coopersmith Benlik Saygısı (BS) Ölçeği uygulanmış ve Beden Kütle İndekslerini (BKİ) belirlemek amacıyla boy ve ağırlık ölçümleri yapılmıştır. Bulgular: Araştırmaya, alt-orta-üst olmak üzere üç farklı SED kategorisindeki ortaokullardan rastgele yöntemle seçilen katılımcılar (N:346; Kız: 162, Oğlan: 184) alınmıştır. Katılımcıların yaş ortalamaları sınıflara göre 5. sınıf: 10,84 ±0,51, 6. sınıf: 11,78 ±0,54, 7. sınıf: 12,78 ±0,50 ve 8. sınıf: 13,85 ±0,50 olarak bulunmuştur. Katılımcıların sınıflara göre ağırlık, boy ve BKİ değerleri incelendiğinde oğlanların (5.sınıf: 1,44 m ±0,08, 6. sınıf: 1,52 m ±0,08, 7. sınıf: 1,55 m ±0,07, 8. sınıf: 1,59 ±0,06 m) kızlara (5.sınıf: 1,43 m ±0,08, 6. sınıf:1,48 m ±0,08, 7. sınıf: 1,58 m ±0,09, 8. sınıf: 1,63 m ±0,08) göre daha uzun olduğu; yine oğlanların (5.sınıf: 40,03 kg xvii ±11,96, 6. sınıf: 45,72 kg ±8,91, 7. sınıf: 46,70 kg ±8,73, 8. sınıf: 55,60 kg ±13,23) kızlardan (5.sınıf: 39,44 kg ±11,54, 6. sınıf: 44,44 kg ±12,66, 7. sınıf: 53,68 kg ±12,72, 8. sınıf: 57,45 kg ±15,49) daha ağır olduğu görülmüştür. Altıncı ve yedinci sınıflarda kızların (6.sınıf: 20,05 ±3,97, 7. sınıf: 21,44 ±4,12) oğlanlardan (6.sınıf: 19,69 ±2,98, 7. sınıf: 19,36 ±2,72) daha fazla BKİ değerine sahip olduğu görülmüştür. Sonuç: Araştırma sonucunda; katılımcıların sosyoekonomik durumlarına göre ağırlık, boy ve beden kütle indekslerinde istatistiksel olarak anlamlı bir değişim olmadığı; üst sosyoekonomik düzey kategorisine doğru ağırlık, boy ve BKİ değerlerinde artış eğilimi gözlenmesine rağmen bu eğilimin anlamlı olmadığı; sınıflara göre fiziksel aktivite düzeyleri incelendiğinde 6. sınıfların 8. sınıflara göre daha yüksek MET değerlerine sahip olduğu; sınıflar ile benlik saygısı puanı arasında negatif bir ilişki olduğu; BKİ‘ne göre kızların % 20‘si, oğlanların % 7‘sinin obezite sınıfında oldukları gözlenmiştir.
